Türkiye’de döviz kurları, ekonomi gündeminin her zaman en sıcak başlıklarından biri olmuştur. Son 1 yıl içerisinde ise Türk Lirası (TL) karşısında başta Amerikan Doları (USD) ve Euro olmak üzere yabancı para birimlerinin seyri, hem bireysel yatırımcılar hem de reel sektör için yakından takip edilen bir konu oldu. 2023 Haziran ayından itibaren başlayan süreçte döviz piyasasında yaşanan gelişmeler, Türkiye ekonomisinin genel görünümü ve para politikasındaki değişimle doğrudan bağlantılıydı.
Seçim Sonrası Dönem ve Ekonomi Yönetimi Değişimi
2023 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından Türkiye’de ekonomi yönetiminde köklü değişikliklere gidildi. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası’nın başına gelen yeni isimler, piyasalar tarafından yakından takip edildi. Özellikle rasyonel para politikalarına dönüş sinyali verilmesi, döviz piyasasında ilk etapta dalgalanmalara yol açtı.
Seçim öncesinde uzun süredir uygulanan kur korumalı mevduat (KKM) sistemi ve düşük faiz politikası, döviz kurlarının suni şekilde baskılandığı yönünde eleştirilere neden oluyordu. Ancak seçim sonrası dönemde, daha serbest piyasa mekanizmasına yakın adımların atılmasıyla birlikte döviz kurlarında yukarı yönlü bir hareket başladı.
Türk Lirası’nda Değer Kaybı Hızlandı
2023 Haziran ayında dolar/TL kuru yaklaşık 20 seviyelerinde işlem görüyordu. Ancak yeni ekonomi yönetiminin göreve gelmesinin ardından, kademeli olarak döviz üzerindeki kontrolün gevşetilmesi ve piyasa dengesine bırakılması, TL’nin hızla değer kaybetmesine yol açtı. Temmuz ve Ağustos aylarında dolar/TL kuru 25 seviyesini aştı.
Yılın son çeyreğinde ise TL’deki değer kaybı devam etti. 2024 yılının başında dolar kuru 29 TL sınırını geçti ve kısa sürede psikolojik eşik olarak görülen 30 TL seviyesi aşıldı. Euro ise 33 TL’nin üzerine çıkarak tarihi zirvelerini test etti.
Bu süreçte dövizdeki artışın temel nedenleri arasında enflasyonun yüksek seyri, dış borç geri ödemeleri, cari açık ve yabancı yatırımcı girişinin sınırlı kalması gösterildi.
Merkez Bankası’nın Rolü ve Faiz Politikası
Döviz piyasasında yaşanan bu hareketliliğin en önemli faktörlerinden biri Merkez Bankası’nın uyguladığı faiz politikası oldu. Seçim sonrası göreve gelen Merkez Bankası yönetimi, piyasalarda güven ortamını tesis etmek amacıyla politika faizini kademeli olarak artırmaya başladı.
2023 Haziran ayında yüzde 8,5 seviyesinde olan politika faizi, aralıklarla yapılan toplantılarda sürekli yükseltilerek 2024 yılının ortalarında yüzde 50 seviyesine kadar çıkarıldı. Bu sert faiz artışları, TL’nin değer kaybını yavaşlatma ve dövize olan talebi dizginleme amacı taşıyordu. Ancak özellikle ilk etapta faiz artışlarının etkisinin sınırlı kalması, döviz kurlarında yükselişin devam etmesine neden oldu.
Döviz Talebinde Artış ve KKM’nin Etkisi
Yüksek enflasyon ve TL’nin sürekli değer kaybetmesi, halkın dövize olan ilgisini artırdı. Kur korumalı mevduat (KKM) sistemi her ne kadar dövize olan talebi bir miktar azaltmış olsa da, TL’nin hızla değer kaybettiği dönemlerde yatırımcıların yeniden dövize yönelmesi dikkat çekti.
Özellikle şirketlerin ve bireylerin döviz talebinde artış, Merkez Bankası’nın rezervlerini de zorladı. Ancak yılın ikinci yarısından itibaren sıkı para politikası, faiz artışları ve yabancı sermaye girişindeki artış, döviz piyasasında kısmi bir dengelenme sağladı.
Yabancı Yatırımcı İlgisi ve Rezervlerde İyileşme
2024 yılına girilmesiyle birlikte Türkiye’ye yönelik yabancı yatırımcı ilgisinde belirgin bir artış gözlemlendi. Özellikle tahvil ve borsa piyasalarına yabancı portföy girişleri, döviz piyasasında kısmi rahatlama yarattı. Bunun sonucunda Merkez Bankası rezervlerinde toparlanma sinyalleri görüldü.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin kredi notunu yükseltmesi ve ekonomi yönetiminin enflasyonla mücadelede kararlılık göstermesi, Türkiye’ye olan yabancı sermaye akışını olumlu etkileyen unsurlar arasında yer aldı.
Döviz Kurları Üzerindeki Riskler Devam Ediyor
Her ne kadar son aylarda döviz piyasasında göreceli bir istikrar sağlanmış gibi görünse de, TL üzerindeki baskılar tam anlamıyla ortadan kalkmış değil. Yüksek enflasyonun kalıcı olarak düşürülememesi, jeopolitik riskler ve küresel ekonomik belirsizlikler, döviz kurları üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor.
Özellikle Türkiye’nin dış borç yükü, enerji ithalatı kaynaklı cari açık ve küresel piyasalarda olası dalgalanmalar, döviz kurlarının seyrinde belirleyici rol oynayacak.
Beklentiler ve Öngörüler
Önümüzdeki dönemde döviz kurlarının yönü büyük ölçüde ekonomi politikalarının sürekliliğine ve küresel gelişmelere bağlı olacak. Merkez Bankası’nın sıkı para politikasını kararlılıkla sürdürmesi, enflasyonun kontrol altına alınması ve Türkiye’ye olan yabancı sermaye girişinin devam etmesi, TL’nin değer kaybını sınırlayabilir.
Bununla birlikte, yapısal reformların hızlandırılması, ihracatın artırılması ve dış borç yükünün azaltılması da döviz kurlarının istikrarı açısından kritik önemde.
Sonuç: Dövizde Dalgalı Seyir ve Temkinli İyimserlik
Türkiye’de son 1 yılda döviz kurları ciddi dalgalanmalar yaşadı. TL’deki değer kaybı, halkın alım gücünü etkilerken, ithalat maliyetlerinin artmasına ve enflasyonun yükselmesine yol açtı. Ancak son dönemde ekonomi yönetiminin attığı adımlar, döviz piyasasında kısmi bir denge arayışını beraberinde getirdi.
Gelecek dönemde ise döviz kurlarında tam anlamıyla istikrar sağlanabilmesi için sadece kısa vadeli para politikaları değil, aynı zamanda uzun vadeli yapısal reformlar ve güven ortamının güçlendirilmesi gerekecek. Bu süreçte hem bireysel yatırımcıların hem de işletmelerin döviz piyasasını yakından takip etmesi büyük önem taşıyor.
Yasal Uyarı
Bu içerik yatırım tavsiyesi değildir. Burada yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Kripto para piyasaları oldukça volatil ve risklidir. Lütfen yatırım yapmadan önce kendi araştırmanızı yapın ve gerekirse finansal danışmanlık hizmeti alın.